→ Nr 37 Neofilologa dostępny online
SŁOWO WSTĘPNE
Oddajemy do rąk zainteresowanych Czytelników kolejny, trzydziesty siódmy tom Neofilologa, poświęcony w całości nauczaniu języków obcych w grupach uczniów dorosłych. Tom nosi tytuł Kształcenie językowe dorosłych - nowe doświadczenia i wyzwania dla nauczycieli i lektorów. Chociaż wciąż dominuje popularny pogląd, że dzieci są lepszymi uczniami języka niż dorośli, wzrasta zainteresowanie potrzebami i wymaganiami tej drugiej grupy słuchaczy. Zmieniająca się struktura wiekowa populacji w wielu krajach, niż demograficzny oraz potrzeby rynku wewnętrznego powodują to, że wśród osób dorosłych i starszych pojawia się coraz większe zainteresowanie edukacją w zakresie języków obcych. Co ciekawe, liczne badania na temat postępów w uczeniu się języków nie do końca potwierdzają przewagę dzieci nad dorosłymi. O ile dzieci z łatwością przyswajają wymowę i mają ogólnie mniejsze zahamowania w inicjowaniu działań komunikacyjnych, o tyle dorośli potrafią lepiej zorganizować swoją pamięć, bardziej skupić uwagę i mają bardziej określone potrzeby językowe, co z kolei pozytywnie wpływa na motywację. Oprócz tego, uczniowie starsi są również zainteresowani uczeniem się języka specjalistycznego, związanego z wykonywaną pracą zawodową. W związku z tym, stawiają oni przed swoimi nauczycielami i lektorami konkretne wyzwania, którym należy sprostać, aby nie zniechęcić tej szczególnej grupy uczniów do edukacji w zakresie języków obcych.
Prezentowany tom zdecydowaliśmy się podzielić na trzy części, zgodnie z tematyką zawartych w nich tekstów. Część pierwsza, zatytułowana Uczniowie dorośli w środowisku akademickim, składa się z czterech artykułów poświęconych edukacji językowej studentów neofilologii, którzy przecież też są uczniami dorosłymi. Artykuły w każdej części ułożone zostały w kolejności alfabetycznej, według nazwisk Autorów.
Artykuł Małgorzaty Jedynak przedstawia badanie pilotażowe Autorki na temat efektywności e-learningu w środowisku szkoły wyższej. Ta forma edukacji staje się coraz popularniejsza, bardziej chyba ze względu na potrzebę urozmaicenia prezentacji dydaktycznej niż na rzeczywiste osiągnięcia językowe studentów. Autorka stawia pytanie czy wysiłek włożony przez wykładowców w przygotowanie zajęć e-learningowych nie idzie na marne wobec niewielkich postępów studentów w zestawieniu z tradycyjnymi formami nauczania, gdzie wymagany jest bezpośredni kontakt student - wykładowca. E-learning nie powinien być, wobec tego, formą alternatywną, ale raczej uzupełniającą w stosunku do tradycyjnego systemu kształcenia.
Małgorzata Marzec-Stawiarska proponuje w swoim artykule zastosowanie technik rozwijających wyższe poziomy rozumienia i analizy tekstu czytanego wśród studentów neofilologii. Głównie chodzi tu o techniki sytuacyjnego modelu interpretacji, oraz strategie i operacje związane z kontrolą rozumienia dyskursu pisanego. Studenci wysoko ocenili zastosowane techniki, podkreślając ich wysoką wartość motywacyjną. Z kolei artykuł Mirosława Pawlaka prezentuje sprawozdanie z badania na temat użycia strategii uczenia się gramatyki przez studentów filologii angielskiej. Autor zauważa, że pojawia się sprzeczność w opiniach studentów - w badaniu ilościowym gramatyka przyswajana jest, według nich, podczas ćwiczeń nastawionych na komunikację, natomiast w pytaniach otwartych studenci przyznają, że uczą się form językowych poprzez bardzo tradycyjne, typowe ćwiczenia dedukcyjne. Pawlak wnioskuje, że istnieje potrzeba przeprowadzenia badań użycia strategii podczas wykonywania poszczególnych zadań językowych, ponieważ globalne traktowanie tego zagadnienia przynosi raczej sprzeczne rezultaty. Ostatni w tej części jest artykuł Joanny Targońskiej, która wskazuje na potrzebę indywidualnej pracy ze studentem podczas uczenia się słownictwa. Najczęściej stosowaną techniką okazuje się być mechaniczne utrwalanie pojedynczych słów, brak jest w programach nauczania strategii kognitywnych, które mogą okazać się pomocne w indywidualnym przyswajaniu leksyki w obcym języku.
Część druga, zatytułowana Uczniowie dorośli poza środowiskiem akademickim, zawiera dziewięć artykułów poświęconych nauczaniu języków obcych na kursach językowych. W tej grupie dorosłych mamy do czynienia z uczniami w bardzo różnym wieku, stąd kilka artykułów zajmuje się osobami po 50tym roku życia. Ten cykl rozpoczyna artykuł Iwony Janowskiej, która zajmuje się nauczaniem języka polskiego jako obcego. Zauważa ona konieczność dokładnego określenia potrzeb tej grupy uczących się, ponieważ reprezentują one różnorodne narodowości i kultury. Różne są też przyczyny podejmowania przez nich nauki języka polskiego. Duża rozpiętość wiekowa i społeczna sugeruje, według Autorki, potrzebę wprowadzania większej autonomii w uczeniu się języka. Anna Jaroszewska zajmuje się uczniami w wieku senioralnym, w której to grupie także występują różnorodne potrzeby językowe, ale nie zostały one odpowiednio zbadane. Dlatego Autorka sugeruje potrzebę rozwijania glottogeragogiki, dyscypliny naukowej, której przedmiotem badań byłby zakres potrzeb językowych grupy uczniów starszych, ich problemy z uczeniem się języków obcych, a także przygotowanie odpowiednich dla nich materiałów dydaktycznych. Werona Król wychodzi z założeń hipotezy Sapira-Whorfa, która twierdzi, że język wpływa na sposób myślenia. Wynika z tego, że różne języki sugerują różne obrazy świata. Dlatego też istnieje potrzeba rozwijania świadomości interkulturowej, która ma szczególne znaczenie dla osób dorosłych, zrośniętych już mocno ze swoją rodzimą kulturą.
Nieco inne zagadnienie przedstawia Grzegorz Markowski. Podkreśla w swoim artykule potrzebę wykorzystania autentycznych tekstów pisanych w nauczaniu języka specjalistycznego, a konkretnie języka biznesu. Analiza takich tekstów ma dla uczniów wartość wyjątkowo motywującą. Tomasz Róg zajmuje się również motywacją uczniów dorosłych. Z jego badania wynika, że ta grupa jest przede wszystkim umotywowana wewnętrznie, co jest z pewnością dużym ułatwieniem w pracy nauczyciela. Oczywiście, w ramach tej wewnętrznej motywacji możemy zauważyć różnorodne jej odmiany, np. potrzebę porozumiewania się w podróży, rozumienie tekstów, filmów i piosenek, a także konieczność kontaktów rodzinnych w obcym języku. Maciej Smuk informuje w swoim artykule o audycie wewnętrznym, który ma szerokie zastosowanie w szkołach językowych. W większości kontekstów dotyczy on jednak wyłącznie poziomu zaawansowania językowego, natomiast Autor uważa, że należałoby go rozszerzyć o uwarunkowania społeczno-ekonomiczne w danej grupie uczniów dorosłych. Pozwoliłoby to na lepsze planowanie nauki języka oraz przygotowanie materiałów dydaktycznych bardziej dostosowanych do potrzeb uczniów. Artykuł Pawła Sobkowiaka wraca do problemów nauczania języka specjalistycznego, zwłaszcza języka biznesu, i podkreśla konieczność stosowania dogłębnej analizy potrzeb grupy. Analiza taka powinna się odbywać za pomocą różnorodnych sposobów zbierania danych. W artykule zauważona została konieczność stosowania podejścia zadaniowego w nauczaniu języka, a szczególnie często powinny być używane zadania typowe dla miejsca pracy uczniów. Jako kolejny pojawia się artykuł Agnieszki Strzałki, w którym Autorka zajmuje się obserwacją dobrych nauczycieli w pracy z dorosłymi. Nauczyciele ci stosują różne strategie interakcyjne, które są tak dobrane, aby w rozmowie z uczniem nie obniżać jego poczucia własnej wartości, motywacji, ani nie wzbudzać poczucia lęku. Uwzględnianie potrzeb emocjonalnych uczniów, zdaniem Autorki, odgrywa szczególną role w nauczaniu dorosłych. Jako ostatni w tej grupie znajduje się artykuł Doroty Werbińskiej. Zawiera on raport z badania jakościowego, przeprowadzonego na niewielkiej grupie osób uczących się języka obcego, konkretnie angielskiego. Osoby te były jednocześnie konsultantami metodycznymi w zakresie innych przedmiotów szkolnych. Z rozmowy z tymi doświadczonymi uczniami wynika szereg pożytecznych wskazówek dla nauczycieli tej grupy wiekowej.
Ostatnia część zawiera tylko dwa artykuły, ale ponieważ różnią się one nieco tematyką od innych, zdecydowano umieścić je osobno. Część ta zatytułowana jest Perspektywa europejska, a teksty dotyczą edukacji dorosłych w innych krajach oraz programów Unii Europejskiej poświęconych temu zagadnieniu. I tak, Marta Borowiak-Dostatnia i Anna Zięba przeprowadzają analizę różnorodnych projektów unijnych, które promują rozwój technologii informacyjnej i jej zastosowań w dydaktyce. Analiza wykazuje, że państwa zaangażowane w projekty posiadają gotowe rozwiązania, natomiast ich faktyczne zastosowanie w praktyce nie jest do końca znane. Ostatni artykuł, autorstwa Agnieszki Stępkowskiej, dokładnie przedstawia politykę językową w Szwajcarii, która sama jest krajem wielojęzycznym, a w chwili obecnej staje przed wyzwaniem konieczności nauczania języka angielskiego jako światowego medium porozumiewania się. Taka sytuacja stwarza pewnego rodzaju zagrożenie dla statusu języków narodowych w Szwajcarii.
Mamy nadzieję, że nauczyciele i lektorzy, uczący języków obcych w grupach dorosłych, znajdą w tym tomie Neofilologa pożyteczne komentarze i wskazówki, które nie tylko mogą stać się przedmiotem dalszych badań naukowych, ale mogą także zostać wykorzystane w praktyce edukacyjnej.
SPIS TREŚCI |
||
SŁOWO WSTĘPNE: Anna Michońska-Stadnik |
5 | |
I. UCZNIOWIE DOROŚLI W ŚRODOWISKU AKADEMICKIM | ||
Małgorzata Jedynak - E-learning akademicki jako wyzwanie na studiach neofilologicznych |
11 | |
Małgorzata Marzec-Stawiarska - Techniki rozwijające wyższe poziomy przetwarzania tekstu w kształceniu sprawności czytania wśród dorosłych |
27 | |
Mirosław Pawlak - Użycie strategii uczenia się gramatyki przez studentów filologii angielskiej |
39 | |
Joanna Targońska - Słabo rozwinięta kompetencja leksykalna dorosłych - przyczyny, skutki i możliwości jej poprawy | 55 | |
|
||
Iwona Janowska - Profil dorosłego uczącego się języka polskiego jako obcego, czyli kto, gdzie, dlaczego i w jaki sposób uczy się języka polskiego w naszym kraju | 75 | |
Anna Jaroszewska - Współczesne determinanty badań glottodydaktycznych. O perspektywach rozwoju glottogeragogiki | 87 | |
Werona Król - Język a kultura - rozwijanie świadomości interkulturowej u uczniów dorosłych: optymalne warunki dydaktyczne | 101 | |
Grzegorz Markowski - Autentyczny tekst pisany jako pomoc dydaktyczna w nauczaniu dorosłych komunikowania się w języku specjalistycznym |
109 | |
Tomasz Róg - O źródłach motywacji w kontekście edukacji językowej dorosłych |
121 | |
Maciej Smuk - Audyt językowy w nauczaniu osób dorosłych | 133 | |
Paweł Sobkowiak - Jak określić potrzeby językowe pracowników w miejscu pracy | 145 | |
Agnieszka Strzałka - Strategie interakcyjne lektorów, z którymi dorośli chcą pracować |
159 | |
Dorota Werbińska - Postrzeganie procesu uczenia się języka obcego w perspektywie uczniów dorosłych (badanie jakościowe nauczycieli-konsultantów) | 175 | |
III. PERSPEKTYWA EUROPEJSKA |
||
Marta Borowiak-Dostatnia, Anna Zięba - Analiza wybranych projektów unijnych jako wyraz zaangażowania państw UE w rozwój narzędzi ITC i technologii językowych w nauczaniu języków obcych | 197 | |
Agnieszka Stępkowska - Polityka językowa w zakresie nauczania pierwszego języka obcego w wielojęzycznym kraju na przykładzie Szwajcarii - inspirujące doświadczenie |
215 | |
RECENZJE | 229 | |
SPRAWOZDANIA I KOMUNIKATY | 232 |
Internet development enabled e-learning to evolve and assimilate with traditional teaching techniques supporting academic learning. The advantages of e-learning such as its flexibility, reduction of costs, self-paced learning modules or addressing various learning styles are being appreciated by more and more universities and colleges. In the theoretical framework the article discusses the basic assumptions of e-learning and organization of distant learning courses. It also presents e-learning from the perspective of English Studies Department students and their needs. Finally, the pilot study is described in which effectiveness of e-learning is examined. Two groups of students were under investigation; one attending regular traditional lectures and the other participating in the e-learning programme. The findings show that e-learning is only slightly more effective than traditional way of teaching. Considering all the limitations of the study, the traditional and innovative ways of teaching deserve to be called equally legitimate.
The article is devoted to reading skills development among adult students of English. It presents parameters of the techniques which, according to the contemporary theories of reading processes, should teach text comprehension efficiently. The article also shows how to incorporate these techniques into a classroom setting and presents the results of the research in which students, who used these techniques in practice, expressed their opinions about their motivational value and efficiency.
Grammar learning strategies can be defined as deliberate actions and thoughts which are employed for learning and gaining greater control over the use of grammar structures (Cohen and Pinilla-Herrera, 2009: 64). This indicates that they are used with the purpose of developing both explicit and implicit second language knowledge. Surprisingly, empirical investigations of such strategic devices are few and far between, with the available studies relying on different classifications and data collection tools, and often producing conflicting results. The present paper contributes to this important line of inquiry by reporting the findings of a research project which aimed to explore the use of these strategies by 200 advanced adult learners of English, future teachers of this language enrolled in a BA program in English philology. The data were collected by means of an instrument designed by the present author (Pawlak, 2009c, 2010, 2011) on the basis of his taxonomy of such strategic devices and, similarly to earlier studies in this area (e.g. Pawlak 2008, 2009a), the analysis showed that the choice of grammar learning strategies hinges upon a number of variables and there are differences between the responses to Likert scale items and open-ended questions. The results serve as a basis for tentative suggestions for grammar instruction in modern languages departments and directions for future research.
The present paper attempts to investigate causes of poor lexical competence of prospective students of modern philology. The focus is placed on the techniques and cognitive strategies selected by such students in learning lexis.
The changing status and conditions of teaching Polish language in the European context have led to a fundamental shift in the profile of Polish language learners, their needs, motivation and learning aims. What follows is the fact that the curricula creators, course organisers and the authors of teaching materials, course books and learning aids have faced new challenges, problems, and learner expectations. The following paper is an attempt to outline the profile of an adult learner studying Polish in Poland.
Modern social and cultural transformations from the second half of the 20th century and the beginning of the 21st century gave a strong impulse to fundamental reforms of European education systems. The same transformations could not be unnoticed by the representatives of fields of knowledge for whom the present reality has become both a challenge and an opportunity for development. These fields include language education and geragogics, being basically different but in some circumstances similar disciplines. This view is more frequently confirmed by the involvement of these fields of study in the common area of research, namely foreign language learning and teaching of senior citizens. This area seems to be important in social terms and to have a great research potential. A proposal of cooperation between language education and geragogics under a new specialised sub-discipline, i.e. senior language education is worth noting. This article is an attempt to determine arguments supporting the proposed thesis. The course of discussion has been focused on the Polish background.
Werona Król - Język a kultura - rozwijanie świadomości interkulturowej u uczniów dorosłych: optymalne warunki dydaktyczne
Abstract
Since language is an integral part of culture, we may say that language is its carrier. Consequently, in order to fully participate in the social life it is not enough to be a proficient language speaker. What we need is the knowledge of particular customs which, to certain extent, can be acquired during intercultural communication classes. Therefore, FL teachers should try to develop intercultural awareness in their students, so that they could avoid stressful situations and misunderstandings in communication. It is particularly important in the case of adult learners who have already developed routine models of behaviour expected in their motherland.
This paper is an attempt to present the role of authentic written texts in teaching communication in specialist language, based on the example of business language. The terms detailed here include communication, language as communication tool and specialist text. The methods of creating new terms, correlations between the sender of some content and its addressee, and the specialist knowledge held. The options of using specialist texts in business language classes were also presented. In this case such texts include information materials, interviews, certificates, contacts, agreements, statements, confirmations, invoices, orders, reports, other documents and commercial forms and commercial and official correspondence.
Tomasz Róg - O źródłach motywacji w kontekście edukacji językowej dorosłychAbstract
This paper concerns the teaching of foreign languages to adults with special attention given to the concept of motivation. The present author wishes to present the findings of his small-scale research done on a group of adults and their teachers as regards the sources of motivation in the context of adult language instruction. To begin with, an overview of the notion of motivation is followed by its typology and current state of knowledge about teaching languages to adults is briefly outlined. The second part of the article demonstrates the procedure and results of the study.
Among the various means used for assessing the general language competences of adult learners, the audit is one of the most popular tools. Apart from its main purpose, which is the diagnosis of current language proficiency, during the audit the learner's various needs might be as well analyzed. Additionally, we may use this tool to recognize the non-language competences such as: cognitive styles, dominant type of intelligence or learner's beliefs, attitudes and habits. Thus, the interdisciplinary character of the audit allows, in an exquisite way, to optimize the content of the foreign language course for adults.
Globalization of business and use of English in corporations as lingua franca has resulted in growing demand for Business English courses in the workplace. This article tries to present a concise profile of an adult language learner in a broader context of adult education and the implications for the Business English classroom. The claim is made that if we want to provide tailor-made courses for employees in companies a thorough analysis of their language needs should be carried out first. Explicitly discussed here are the types of adult learner needs in the business context and the methodology which may be employed in determining them.
Knowing that there is a definite link between instructor - student interaction and students' affect, as there is between affect and learning, the article provides a look at the ways in which FL teachers address adult learners. Teaching adult learners in general constitutes a challenge since the group are especially sensitive to self image and easily get demotivated. Teacher's behaviour, her attitude to the adult student and the atmosphere of learning are among the most important motivational factors for adults. The article is an attempt at presenting specific interactional strategies good teachers practice in order to motivate adults, offer them a sense of security and satisfy their face needs.
The article aims at presenting a longitudinal two-year study on the perception of language learning from the perspective of five adult learners in their late 50s who are teacher consultants by profession and participants of an elementary course in English. The attention is focused on two aspects: 1) what general expectations they have with regard to the course (ie. language skills, knowledge, teacher, etc.) at the beginning of their learning process, 2) what they achieve or fail to achieve after two years of attending the course. The conclusions may provide some implications for language teachers of mature learners as well as future directions for researchers of this topic.
The paper presents a sample of analysis of EU project with regard to ICT application in foreign language teaching and language technology. The analysis is based upon the authors' observation that by exploring a number of at least 75 projects in terms of their participants, framework programs and scope, some general tendencies can be revealed. The tendencies concern EU research and member state engagement in the aforementioned fields. Having analyzed the data the authors define the nature of the studied projects (educational vs. scientific), point to the most active and beneficial member states and draw models of public and private units cooperation in European research consortiums. Additionally, the analysis presents the first step for further study with regard to particular ICT-tool usage in foreign language learning/teaching in a particular EU country.
The article analyses the Swiss language policy, language planning and the partner - language model offered by the Swiss educational system. The Swiss language policy is most focused on extra-linguistic aims dealing with the changes in the social distribution of languages, and the promotion of multilingualism. Switzerland oscillates between two systems: the traditional language - partner model, and the choice of a language of wider communication (English). Much is indicative of the fact that now Switzerland is getting ready for multilingual future with English at hand.